Μεσογειακή διατροφή νεότερα δεδομένα
Γράφτηκε από τον/την Δρ. Μοσχοβάκη Αναστασία, Ειδική Παθολόγος
ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ: ΩΦΕΛΕΙ ΚΑΡΔΙΑ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΦΕΔΡΕΙΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΜΕΙΩΝΕΙ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΩΝ
Η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή ήταν το κυρίαρχο διατροφικό μοντέλο σε παραδοσιακούς οικισμούς των νησιών και της μεσογειακής υπαίθρου, έως και τα μέσα του εικοστού αιώνα πριν την επέλαση ξενόφερτων μοντέλων διατροφής.
Η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή βασίζεται σε παραδοσιακά προϊόντα συνταγές της Μεσογείου και χαρακτηρίζεται:
• Από καθημερινή κατανάλωση ψωμιού ολικής άλεσης, φρούτων λαχανικών, αρωματικών φυτών extra παρθένου ελαιόλαδου, οσπρίων, ξηρών καρπών, μικρής ποσότητας οίνου
• Από συστηματική κατανάλωση παραδοσιακών γαλακτοκομικών προϊόντων κυρίως από αμνοερίφια.
• Από μέτρια κατανάλωση ψαριών, πουλερικών, αυγών
• Από ελάχιστη κατανάλωση κόκκινου κρέατος. Το κόκκινο κρέας, ήταν κυρίως συστατικό εορταστικών γευμάτων εξαιρετικών περιστάσεων (Πάσχα Χριστούγεννα). Επιλέγονταν μάλιστα κατά τις εξαιρετικές αυτές περιστάσεις το κατσικίσιο και αρνίσιο κρέας σε αντίθεση με τις κρεοφαγικές διατροφικές επιλογές των κατοίκων της κεντρικής Ευρώπης.
Τα χαρακτηριστικά αυτά γνωρίσματα της παραδοσιακής μεσογειακής διατροφής ήταν αποτέλεσμα μιας σειράς παραγόντων όπως είναι:
1. Η αυξημένη επιρροή της θρησκείας και η συμμόρφωση σε παραδοσιακά θρησκευτικά προγράμματα νηστείας.
2. Η μειωμένη δυνατότητα εισαγωγών από τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, χώρες με ανεπτυγμένη κτηνοτροφία.
3. Η ισχυρή επίδραση της παράδοσης.
Η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή σε μελέτες συσχετίστηκε με μειωμένο κίνδυνο καρδιακών εγκεφαλικών επεισοδίων, στυτικής δυσλειτουργίας και συνολικής θνησιμότητας. Επιπρόσθετα συνδέθηκε με μειωμένη συχνότητα εμφάνισης διαβήτη καρκίνου άνοιας προβλημάτων γονιμότητας. Όλα αυτά τα δεδομένα οδήγησαν την UNESCO κατά το 2013, να εγγράψουν την μεσογειακή διατροφή στον "Αντιπροσωπευτικό κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας".
Τα ακριβή αίτια που ευθύνονται για τις ευεργετικές επιδράσεις της μεσογειακής διατροφής δεν έχουν χαρτογραφηθεί πλήρως. Ωστόσο σύμφωνα με μελέτες στη μεσογειακή διατροφή σημαντικό ρόλο έχουν:
. Η μειωμένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος
Η κατάχρηση κόκκινου κρέατος επιφέρει αυξήσεις ουρικού οξέως, που συνδέεται με ουρική αρθρίτιδα, λίθους στα νεφρά. Επίσης το κρέας περιέχει κορεσμένα λιπαρά με αποτέλεσμα αυξήσεις στην χοληστερόλη του αίματος και προαγωγή της αθηρωμάτωσης των αγγείων. Κατά τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετές μελέτες που αφορούν την δίοδο στην τροφική αλυσίδα των βιομηχανικών χημικών ουσιών, των τοξικών ουσιών εντομοκτόνων παρασιτοκτόνων μυκητοκτόνων. Πολλές από τις ουσίες αυτές είναι λιποδιαλυτές, αποθηκεύονται στο λιπώδη ιστό και δεν απομακρύνονται με τα ούρα του ζώου ή την αφόδευση με αποτέλεσμα να αθροίζονται στον οργανισμό όταν κάνουμε υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος. Επιπλέον τα προβλήματα περιπλέκονται με την κακή ποιότητα ζωοτροφών και την ακραία βιομηχανοποίηση της κτηνοτροφίας που χαρακτηρίζουν συχνά περισσότερο την εκτροφή βοοειδών και χοίρων συγκριτικά με τα αμνοερίφια.
. Η άριστη ποιότητα ελαίων
Τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που βρίσκονται στις ελιές στο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο και τα n-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (ψάρια), θεωρήθηκαν υπεύθυνα για τη μακροζωία παραδοσιακών πληθυσμών της Κρήτης. Tα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα που υπάρχουν στους ξηρούς καρπούς συντελούν στην ενίσχυση της καρδιαγγειακής υγείας, της εγκεφαλικής λειτουργίας, της γονιμότητας. Τα αμνοερίφια έχουν υψηλότερη περιεκτικότητα σε λιπαρά οξέα μεσαίας αλυσίδας (MCFA ≤ 12 C) που είναι λιγότερο αθηρογόνα συγκριτικά με τα λιπαρά οξέα μακράς αλυσίδας (LCFA ≥ 13 C) που περιέχονται σε άλλα είδη κόκκινου κρέατος. Ο μεγαλύτερος χρόνος βόσκησης των αμνοεριφίων επίσης έχει ως αποτέλεσμα το κρέας τους να έχει υψηλότερη συγκέντρωση του ευεργετικού n-3 α-λινολενικού οξέος (ALA) σε σύγκριση με το βόειο κρέας. Η καλύτερη σύνθεση των λιπαρών των αμνοεριφίων αφορά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα τους.
. Η πλούσια τροφοδότηση του οργανισμού με πολυφαινόλες ζωτικές βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, αντιοξειδωτικά βότανα
Τα αρωματικά φυτά, τα βότανα, τα φρούτα, τα λαχανικά, το σκόρδο και το κρεμμύδι που χρησιμοποιούνται ευρέως σε παραδοσιακές συνταγές της Μεσογείου είναι πλούσια σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία αντιοξειδωτικά, φυτοστερόλες, που ενδυναμώνουν το σώμα κατά την καταπολέμηση καρκινογόνων τοξινών και μικροβίων. Το καλής ποιότητας κόκκινο κρασί, σε μικρές ποσότητες έχει ισχυρή καρδιοπροστατευτική δράση λόγω της ευεργετικής δράσης πολυφαινολών που περιέχονται σε αυτό.
Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη
Ειδική Παθολόγος
